Eleştiriye tahammül etmek

Eleştiri, bir insanı, bir yapıtı, bir konuyu, doğru ve yanlış yanlarını bulup göstermek amacıyla yapılan inceleme işidir.
İki türlü eleştiri vardır. Yapıcı eleştiri ve yıkıcı eleştiri yani tenkit.

Bu iki eleştiri türü arasındaki fark nedir acaba?
Yapıcı eleştiri, yol göstermek için yapılır. Yıkıcı eleştiride ise yol göstermek yerine suçlamak vardır.
Örneğin, bir çocuğa yalan söyleme dediğimizde çocuğu suçlamış oluruz. Ama doğruyu söyle dediğimizde yol göstermiş oluruz.
Yapıcı eleştiride, eleştirilen kişi ya da konunun olumlu yönleri vurgulandıktan sonra eksik kalan taraf ifade edilir. Böylece kişinin şevkini koruması sağlanır. Yıkıcı eleştiride olumlu taraf gösterilmeden direk eksikler söylenir.
Yapıcı eleştiri, eleştirilen kişinin kusurlarını görüp düzeltmesini sağlar. Yıkıcı eleştiri ise kişinin tamamen bırakıp pes etmesine yol açar.

Eleştiri hayatımızın her alanında karşılaştığımız bir durumdur.
Bazen eleştiriyi yapan biz oluyorken, bazen de eleştiriye maruz kalan taraf oluyoruz.
Bazı insanlar vardır ki karşılarındakine duydukları kinden, nefretten ve öfkeden dolayı; o kişiyi eleştiri bombardımanına tutuyorlar. Aşağılayıp hakaret ediyorlar. Bu durum bazen iftira noktasına varabiliyor.

Eleştiriye tahammül etmek konusunda güzel bir hikaye vardır.
‘Hindistan’da çok ünlü bir ressam varmış…
Herkes bu ressamın yaptıklarını kusursuz kabul edecek kadar beğenirmiş…
Ve onu “Renklerin Ustası” anlamına gelen RangaÇeleri olarak tanısa da; kısaca Ranga Guru derlermiş…

Onun yetiştirdiği bir ressam olan Raciçi ise artık eğitimini tamamlamış ve son resmini yaparak RangaGuru’ya götürmüş ve ondan resmini değerlendirmesini istemiş…
Ranga Guru ise;
‘Sen artık ressam sayılırsın Racaçi.. Artık senin resmini halk değerlendirecek’ diyerek resmi şehrin en kalabalık meydanına götürmesini ve en görünen yerine koymasını istemiş. Yanına da kırmızı bir kalem koyarak halktan beğenmedikleri yerlere çarpı koymalarını rica eden bir yazı bırakmasını istemiş.

Raciçi denileni yapmış Ve birkaç gün sonra resme bakmaya gittiğinde görmüş ki, tüm resim çarpılar içinde ve neredeyse görünmüyor…
Çok üzülmüş tabii. Emeğini ve yüreğini koyarak yaptığı tablo kırmızıdan bir duvar sanki.. Alıp resmi götürmüş RangaGuru’ya ve ne kadar üzgün olduğunu belirtmiş. Ranga Guru üzülmemesini ve yeniden resme devam etmesini önermiş. Raciçi yeniden yapmış resmi ve gene RangaGuru’ya götürmüş. Tekrar şehrin en kalabalık meydanına bırakmasını istemiş Ranga Guru…

Ama bu defa yanına bir palet dolusu çeşitli renklerde yağlı boya, birkaç fırça ile birlikte… Ve yanına insanlardan beğenmedikleri yerleri düzeltmesini rica eden bir yazı ile birlikte bırakmasını istemiş.
Raciçi denileni yapmış… Birkaç gün sonra gittiği meydanda görmüş ki resmine hiç dokunulmamış, fırçalar da, boyalar da kullanılmamış..
Çok sevinmiş ve koşarak RangaGuru’ya gitmiş ve resme dokunulmadığını anlatmış..

Ranga Guru ise;
‘Sevgili Raciçi, sen birinci konumda insanlara fırsat verildiğinde ne kadar acımasız bir eleştiri sağanağı ile karşılaşılabileceğini gördün…
Hayatında resim yapmamış insanlar dahi gelip senin resmini karaladı.. Oysa ikinci konumda onlardan hatalarını düzeltmelerini istedin, yapıcı olmalarını istedin…

Yapıcı olmak eğitim gerektirir…
Hiç kimse bilmediği bir konuyu düzeltmeye kalkmadı, cesaret edemedi…
Sevgili Raciçi Mesleğinde usta olman yetmez, bilge de olmalısın…

Emeğinin karşılığını, ne yaptığından haberi olmayan insanlardan alamazsın…
Onlara göre senin emeğinin hiç bir değeri yoktur…
Sakın emeğini bilmeyenlere sunma ve asla bilmeyenle tartışma… demiş… ‘

İnsanlar bazen acımasızca eleştiride bulunabilirler. Böyle durumlarda iki şeye dikkat etmek gerekir.
Eleştiri yapılan konuda gerçekten haklılık payı var mı?
Eğer haklılık payı varsa kişinin bu konuda kendini düzeltmesi çok önemlidir. Yapıcı eleştiriler genelde düzeltmeye yöneliktir. Dikkate almak gereklidir.

Bediüzzaman; ‘Benim boynumda veya koynumda bir akrepbulunduğunu biri söylese veya gösterse, ondan darılmak değil, belki memnun olmak lâzım gelir.’ Der.

Eleştiri yapan kişi sırf zarar vermek niyeti taşıdığından veya çekememezliğinden dolayı eleştiri yapıyorsa onu ciddiye almamak, yapacağımız şeylere odaklanmak gerekir.
Bu iki noktaya dikkat ederek hareket etmek ve yapılması gereken, düzeltilmesi gereken şeyler varsa düzeltmeye çalışmak gerekir.