Ülkemizin Kaynakları-Madenler ve Enerji Kaynakları

 

 

TÜRKİYE EKONOMİK COĞRAFYASI    YERALTI KAYNAKLARI    MADENLER

Ülkemizde maden kaynakları çok çeşitlilik göste­rir. Dağılışları düzensizdir. Dünya çapında önem taşıyan madenlerimiz; Bor ve krom’dur.

Madenin Adı Çıkarıldığı Yerler
Demir Divriği (Sivas), Hekimhan-Hasançelebi (Malatya), Eymir (Balıkesir), Dikili-Torbalı (İzmir), Çamdağı (Düzce)
Bakır Murgul (Artvin), Küre (Kastamonu), Maden (Elazığ), Ergani (Diyarbakır)
Krom Fethiye-Köyceğiz-Dalaman (Muğla), Guleman-Palu (Elazığ), Eskişehir, Kütahya, Antalya, Kahramanmaraş, Adana
Boksit (Alüminyum) Akseki (Antalya), Seydişehir (Konya)
Bor mineralleri Susurluk, Bigadiç (Balıkesir), Seyitgazi (Eskişehir), Emet (Kütahya)
Kükürt Keçiborlu (İsparta)
Civa Sarayönü (Konya) Halıköy, Karaburun (İzmir)
Kursun-Çinko Keban (Elazığ), Kayseri
Manganez Artvin, Zonguldak
Volfram Uludağ
Mermer Afyon, Bilecik, Gemlik, Marmara Adası, Kırşehir, Eskişehir
Lületaşı Eskişehir
Tuz Çankırı, Kars, Kırşehir, Çamaltı (İzmir) Tuz Gölü

ENERJİ KAYNAKLARI

Taşkömürü : Kozlu, Kilimli, Ereğli (Zonguldak)

Linyit : Seyitömer, Tunçbilek Tavşanlı, Değirmisaz (Kütahya), Soma (Manisa), Milas-Yatağan (Muğ­la), Afşin-Elbistan (K.Maraş), Beypazarı (Ankara), Amasya, Çorum, Sımak, Erzurum

Linyitle Çalışan Santraller : Soma, Tunç bilek, Seyi­tömer, Yatağan, Yeniköy, Gökova, Orhaneli, Afşin-Elbistan, Çayırhan

Doğalgaz : Hamitabat (Kırklareli)

Jeotermal enerji : Sarayköy (Denizli)

Petrol : Raman, Garzan, Batman, Diyarbakır, Adı­yaman çevresi

Petrol Rafinerileri : ipraş (izmit), Ataş (Mersin), Ali­ağa (izmir), Batman, Orta Anadolu (Kırıkkale)

 

SANAYİ 

Sanayi faaliyetlerinin ülke yüzeyine dağılışı dü­zensizdir. Ulaşım kolaylığına bağlı olarak sana­yi tesislerinin çoğu ülkenin batı yarısında ve kıyı­larda toplanmıştır. Sanayinin en fazla geliştiği böl­ge Marmara, en az geliştiği bölge ise Doğu Ana­dolu’dur.

Bir yerde sanayinin kurulup gelişmesi şu şartlara bağlıdır:

  • Hammadde
  • Enerji
  • iş gücü
  • Pazar
  • Ulaşım
  • Sermaye

Ülkemizde sanayinin yavaş gelişmesi; sermaye azlığı ve ulaşım zorluğu ile ilgilidir.

SANAYİ KOLLAR KURULDUĞU YERLER
    

 

 

BESİN

UN VE UNLU MAMÜLLER İstanbul, İzmir, Ankara, Eskişehir, Konya, Karaman, Kayseri, Gaziantep, Bolu
BİTKİSEL YAG Zeytinyağı: Ayvalık, Edremit, Gemlik, G.Antep,Bursa.Ayçiçek: Tekirdağ, Edirne
ŞEKER İç kesimlerde yaygın Uşak, Afyon, Alpullu, Susurluk, Ankara, Eskişehir, Çorum, Elazığ, Kars, Kayseri, Turhal, Kastamonu, Samsun, Amasya 

 

 

HAYVAN ÜRÜNLERİ İzmir, İstanbul, Kars, Erzurum, Bursa, Adana, Afyon, Kayseri, Konya, Çankırı, Trabzon, Ş.Urfa, Mardin, Ankara, Edirne, Diyarbakır,
KONSERVEVEMEYVE SUYU Çanakkale, Balıkesir, Bursa, İzmir, Kayseri, Malatya, Antalya, Adana, Mersin, Tokat, İsparta
SİGARA VE İÇKİ Sigara : İstanbul, Samsun, Tokat, Bitlis, Adana, İzmirİçki : Tekirdağ, İstanbul, Çanakkale, Yozgat, Ankara, İzmir, Elazığ,
FINDIK Giresun, Ordu, Adapazarı
ÇAY Rize, Trabzon
DOKUMA VE DERİ  İPEKLİ DOKUMA Bursa, Gemlik, İstanbul, Yalova
PAMUKLU DOKUMA Adana, Bursa, İstanbul, Kayseri, Malatya, İzmir, Manisa, Antalya, Denizli, Aydın (Nazilli), Mersin (Tarsus)
YÜNLÜ DOKUMA İstanbul, Kayseri, Bursa, Siirt, Hereke (İzmit)
HALI-KILIM BATTANİYE İsparta, Kayseri, Bünyan, Ladik, Kula, Gördes, Demirci, Milas, Uşak, Simav, Sivas, Siirt
KONFEKSİYON VE GİYİM İstanbul, Bursa, İzmir, Ankara, Adana, Eskişehir, Diyarbakır
DERİ VE KÖSELE İstanbul, Erzurum, Balıkesir, Bolu (Gerede), Uşak, Kars, Bursa
MADEN  DEMİR ÇELİK İskenderun, Karabük, Ereğli, Kırıkkale
ALÜMİNYUM Seydişehir (Konya)
KÜKÜRT Keçiborlu (İsparta)
KROM Antalya, Elazığ
BAKIR Samsun, Ergani (Diyarbakır), Murgul (Artvin)
KURŞUN-ÇİNKO Keban (Elazığ), Kayseri
BOR Bandırma
MADENİ EŞYA İstanbul, İzmit, Bursa, Gaziantep, Denizli, Manisa, Adana, İzmir
MAKİNE OTOMOTİV  OTOMOTİV İstanbul, Bursa, Adapazarı, İzmir, Adana, Aksaray, Eskişehir, İzmit
GEMİ İstanbul, Mersin, İzmit, Tuzla, Pendik, İzmir
LOKOMOTİF VAGON Eskişehir, Adapazarı, Sivas, Kayseri
UÇAK Eskişehir, Ankara, Kayseri
SİLAH Kırıkkale

 

ULAŞIM

Ülkemizde ulaşımı olumsuz etkileyen faktörler;

  • Yerşekillerinin engebeli olması
    • Kıyı ve iç kesimlerde doğu-batı uzanışlı geçit vermez dağlar
    • Derin vadiler
    • iç kesimlerde hüküm süren karasal iklim
    • Sermaye ve araç gereç yetersizliği

TİCARET

Dışarıya sattığımız (ihraç) ürünler arasında sana­yi ürünleri ilk sırayı alır. Daha sonra tarım ürünle­ri ve madenler gelir. İhraç Ürünlerimiz:

  • Hazır giyim (Konfeksiyon)
    • Otomobil, dayanıklı tüketim malları, halı ve mobilya
    • Tarım Ürünleri : Pamuk, tütün, fındık, incir, üzüm, turunçgil ve sebzeler
    • Madenler : Bor mineralleri, krom, bakır, çinko, kurşun, tuz
    • Canlı hayvan ve hayvansal ürünler
    • Dış alımda ise ilk sırayı petrol alır.

İthal ürünlerimiz:

  • Ham petrol, ilaç, gübre, kağıt ve kimyasal ürünler
  • Elektronik ve optik aletler
  • Makine ve donanımı
    • Tropikal ürünler : Kahve, kakao, kauçuk ve ba­harat

TURİZM 

Turizm dış ticaret açığını kapatma açısından önem taşır. Ayrıca ticaret, inşaat, ulaşım ve haberleşme sektörlerinin gelişmesine katkıda bulunur, yeni iş­gücü olanakları yaratır, el sanatlarına canlılık ka­zandırır.

Turistik Çekiciliklerimiz:

  • Uzun kıyılar ile plajların varlığı
  • Güneşlenme süresinin fazlalığı
    • Kaplıca, ılıca gibi sıcak su kaynaklarının zen­ginliği (Yalova, Oylat, Gönen, Balçova, Kızıl­cahamam)
    • Kış sporları (Uludağ, Kartalkaya, İlgaz, Elma­dağ, Erciyes, Palandöken, Sarıkamış, Saklı-kent) ve yayla turizmi olanakları
    • Doğal güzellikler (Pamukkale, Peribacaları, Milli parklar v.s.)
    • Tarihi eserler
    • Zengin su kaynakları, göller

Bunca çekiciliğine rağmen ülkemizde turizmin ye­terince gelişememesi tanıtım ve organizasyon yetersizliği ile ilgilidir.

ÖZETLE

  • Tarım ürünlerinin çeşitlilik göstermesi iklim çeşitliliği ile ilgilidir.
  • Tarım alanlarının az ve dağınık olması yerşe­killerinin engebeli olmasından kaynaklanır.
  • Yerşekilleri nedeniyle Marmara, iç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu’da ekili-dikili alanlar ge­niş yer tutarken, Karadeniz, Doğu Anadolu ve Akdeniz’de az yer tutar.
  • Yaz kuraklığı nedeniyle ülkemiz tarımının en önemli sorunu sulamadır.

 

 

  • Ülkemizde yetişme alanı en dar olan ürünler; muz, çay ve fındık,
  • En geniş olan ürünler ise; buğday, şekerpancarı ve tütündür.
  • Muz, zeytin, turunçgil, fındık, çay ve incir gibi ürünler düşük sıcaklığa dayanıklı olmadık­larından sadece kıyılarda yetiştirilirler.
  • Haşhaş, tütün, kenevir, pirinç ve anason gibi ürünlerin ekim alanları devlet denetimindedir.
  • Ülkemiz fındık ve incir üretiminde dünya bi­rincisidir.
  • Tarımsal ürün çeşitliliği en fazla olan bölgeleri­miz Marmara, Ege ve Akdeniz’dir. Nedeni kış­ların ılık, yaz devresinin uzun ve sıcak geçme­sidir.
  • Yaz kuraklığı isteyen tarım ürünlerinin Kara­deniz kıyısında yetiştirilmesi zordur.
  • Meyve ve sebzelerin en erken olgunlaştığı bölge Akdeniz, en geç olgunlaştığı bölge ise Doğu Anadolu’dur.

Türkiye tarımında sulama sorunu halledilirse;

–   Ürün çeşitliliği ve verimi artar.

–   Aynı tarladan yılda birden fazla ürün alma ol-salığı artar.

–   Nadas alanları azalır.

–   Göçte azalma olur.

–   Az su isteyen ürünlerin (buğday, arpa, mercimek v.s.) ekim alanları daralır.

– Tarıma dayalı sanayi gelişir.

  • Tarımsal üretimde dalgalanma azalır.
    Üretimi devlet kontrolünde olan ürünlerin üre­timinde yıllara göre dalgalanmalar azdır.
    Soğuğa  en  dayanıklı  tarım   ürünleri  elma, üzüm ve çavdardır.
  • Turunçgil ve zeytin tarımının yapıldığı yöre­lerde sıcaklık yıl boyunca 0°C’nin üzerindedir.
  • Çay, fındık, mısır ve pirinç bol yağış ve su is­teyen tarım ürünleridir.
  • Hammaddenin kolay temin edilmesi ve tüketi­min fazla olması nedeniyle en yaygın sanayi dalları besin ve çimentodur.
  • En gelişmiş sanayi dalı hazır giyim ve teks­tildir. Nedeni hammaddenin ucuz ve bol olma­sı, işgücü ucuzluğudur.
  • Çay, şekerpancarı, meyve suyu, konserve ve hayvansal ürünler gibi çabuk bozulabilen hammaddeler sanayi tesislerini kendisine çek­miştir.
  • Karadeniz kıyılarında her mevsimin yağışlı geçmesi pamuk, buğday, mercimek, arpa gibi ürünlerin yetiştirilmesini zorlaştırır.
  • Akdeniz ikliminin özelliğini en iyi tanıtan tarım ürünü zeytin,
  • Karadeniz iklimini en iyi tanıtan ürünü ise fındıktır.
  • iç Bölgelerimizin ekonomisinde şekerpancarı ve buğday gibi ürünler büyük paya sahiptir.
  • Eskiden sadece tahıl üretilen bir yörede ürün çeşitliliğinin artması ve sebze üretiminin başla­ması sulama ile ilgilidir.
  • Tütün, Karadeniz, Ege, Marmara ve Akdeniz kıyılarında yetiştirilen ortak tarım ürünüdür.
  • Buğday üretiminde iç Anadolu, ayçiçeği üreti­minde Marmara, zeytin, üzüm, haşhaş, tütün, incir ve pamuk (ZÜHTİP) üretiminde Ege, tu­runçgil, muz, soya ve yerfıstığı üretiminde Akdeniz ilk sırayı alır.
  •  Rize Yöresi çay,
  • Edremit Körfezi zeytin,
  • Ordu, Giresun çevresi fındık,
  • Ergene Havzası ayçi­çeği,
  • Çukurova pamuk,
  • Afyon haşhaş,
  • Büyük Menderes ovası incir ve pamuk,
  • Malatya ka­yısı,
  • İsparta gül tarımı ile tanınır.
  • iklim koşulları bakımından sebze üretimine en az elverişli bölge Doğu Anadolu’dur.
  • Seracılığın Akdeniz ve Ege kıyılarında yoğun­laşması kış sıcaklıklarının yüksek olması ve güneşli gün sayısının fazlalığı ile ilgilidir.
  • Ülkemizde tahıl üretiminin yıldan yıla dalga­lanmalar göstermesi yağış kararsızlığından kaynaklanır.
  •  Daha kârlı ürünlere öncelik verildiğinden kıyı­larda şekerpancarı ve tahıl tarımı yapılmaz. (Karadeniz kıyılarında iklim)
  • Ahır ve besi hayvancılığının şeker fabrikaları çevresinde yaygınlaşmasının nedeni şeker­pancarı küspesinin hayvan yemi olarak kullanılmasıdır.

Kıyı Bölgelerindeki tarımsal faaliyetlerde;

–        Ürün çeşitliliği fazladır.

–        Modern yöntem ve teknikler yaygındır.

–        Ekonomik değeri yüksek ihraç ürünleri ye­tiştirilir.

–        Yılda birden fazla ürün alınabilir.

  • Erzurum-Kars çevresi ile Karadeniz kıyıların­
    da büyükbaş hayvancılığın yaygınlaşmasının
    nedeni, yaz yağışlarına bağlı olarak çayırla­
    rın geniş yer tutmasıdır.
  • Ormanların %80’i kıyı bölgelerinde bulunur. Nedeni yağış ve nemliliktir.
  • Akdeniz ve Ege kıyılarında orman yangınları­nın fazla olması yaz sıcaklığı ve kuraklığı ile ilgilidir.
  •  Sanayi faaliyetlerinin en fazla geliştiği bölgeler Marmara ve Ege’dir.
  • Dünya çapında önem taşıyan madenlerimiz bor mineralleri ve krom’dur.
  • Sanayi tesislerinin coğrafi dağılışında ulaşım çok belirleyici olmuştur.
  • Enerji üretiminde en fazla kullanılan enerji kay­nağı linyittir.
  • Elverişli özel konumu nedeniyle ülkemizde tran­sit ticaret gelişmiştir.
  • Orman ürünleri ve ormancılık Batı Karade­niz bölümünde fazla gelişmiştir.
  • Türkiye’de sanayinin en fazla geliştiği bölüm­ler Çatalca-Kocaeli, Asıl Ege, Adana ve Gü­ney Marmara’dır.
  • Sebze üretiminde Akdeniz, Marmara ve Ege bölgeleri önemli paya sahiptir.
  • Ülkemizde meraların daralması besi hayvan­cılığına geçişi zorunlu kılmıştır.
  • Yaz mevsiminin serin ve yağışlı geçmesi, ulaşım zorluğu ve konaklama tesislerinin azlığı Karadeniz Bölgesi turizmini olumsuz et­kilemiştir.
  •  izmit, Gemlik, izmir ve iskenderun körfezleri, çevresindeki sanayi tesislerinin yoğunluğuna bağlı olarak hızla kirlenmektedir.
  • iç bölgelerimizde sulama sorunu ve yaz dev­resinin kısalığı kışın don olaylarının görülmesi nedeniyle tarımsal ürün çeşitliliği azdır.
  • Hayvan türlerinin çeşitliliği sıcaklık ve yağış

ile ilgilidir

  •  Bitki örtüsü dağılışı ile hayvanların coğrafi da­ğılışı paralellik gösterir;

–        Bozkır   —>   Koyun

–        Çayır   —>   Sığır

–        Fundalık —>   Keçi

–        Dut ağacı —>   ipekböcekçiliği

–        Çiçekli bitkiler, çam ormanı —>   Arıcılık

  • Tahıl tarımının yaygın olduğu yörelerde kü­çükbaş hayvancılık önem kazanmıştır.
  • Kü­çükbaş hayvancılığın yaygınlaştığı yörelerde ise el dokuması halıcılık ve dokuma sanayi gelişmiştir.
  •  Mera ve otlakların azlığı ve tüketim fazlalığı nedeniyle Marmara Bölgesi’nde kümes ve ahır hayvancılığı gelişmiştir.
  • Buğday, tütün ve şekerpancarı gibi ürünlerde­ki fiyat artışı ve kararlılığı devletin destekle­me alımı yapması ile ilgilidir.
  • Tarım ürünlerinin yetişmesinde sıcaklık ve ya­ğış en önemli belirleyicilerdir.
  • Taşkömürü, linyit, su gücü ile çalışan enerji santralleri hammadde kaynağına yakın olmak zorundadır.
  • Sugücü, rüzgâr ve jeotermal enerji gibi kay­naklar hava kirliliği yaratmaz.
  • Türkiye içinde maden taşımacılığı daha çok demiryolu ulaşımı ile yapılır.
  • İthalat ve ihracatta ise daha çok denizyolu kullanılır. Çünkü diğer ulaşım ağlarına oranla ucuzdur.

 

 

YORUMLAR

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.