Sarıkamış Harekâtı

Osmanlı Devleti tarihinin en acı olaylarından biri Sarıkamış Harekatı’dır. Hastalık ve soğukla mücadele eden Osmanlı askerleri 1914’te başladıkları harekatı 18 gün sürdürebildi. 9 Ocak 1915’de sona eren harekatın ardından 60 bin Osmanlı askeri hayatını kaybetti.
Enver Paşa’nın emriyle başlatılan harekatta Kars, Sarıkamış, Ardahan gibi Doğu illerimizi geri almak amaçlanmıştı. Askerler harekatın ilk iki gününde Rus birliklerine karşı zor şartlar altında olmalarına rağmen kahramanca mücadele etti.

Rus birlikleri imha edilecekti
Osmanlı Devleti’nin, doğuyu korumakla görevli 3. Ordusu, 7-17 Kasım tarihleri arasında Köprüköy ve Azap muharebelerinde yaptığı cephe saldırılarıyla Rusları bir miktar geri püskürterek küçük bir başarı kazandı. Kafkas Cephesi’ndeki kısmi başarı, İstanbul’da olumlu karşılansa da yeterli görülmedi. Rusları kesin yenilgiye uğratacak planlar üzerine çalışılmaya başlandı. Başkomutan Vekili Enver Paşa, geniş bir kuşatma harekâtı ile Rus birliklerini imhaya karar verdi.

‘Şan ve şeref ileridedir’
Enver Paşa, 12 Aralık’ta Erzurum’a geldi. Burada plana son şekli verildi. 3. Ordu Komutanı Hasan İzzet Paşa, harekâtta başarı şansı görmediği için görevinden ayrıldı. Enver Paşa 22 Aralık’ta başlayacak kuşatma harekâtı için 19 Aralık’ta genel taarruz emrini yayınladı. Emir şu sözlerle bitiyordu:
“Saadet, şan ve şeref ileride; alçaklık, sefalet ve ölüm geridedir.”

Hastalık ve soğuk askerleri vurdu
İlk iki günü başarıyla geçen taarruz sonrasında olumsuz hava koşulları nedeniyle seyrini değiştirdi. Kış, 3-4 Ocak 1915 gecesi daha da şiddetlendi. Fırtına ile yağan kar, yolları tıkayıp, çadırları yıktı. Arkasından da dondurucu soğuklar bastırınca, 60 bin Osmanlı askeri donma, dizanteri ve tifo gibi hastalıklardan dolayı hayatını kaybetti. Bu harekatta Ruslar da 32 bin askerini kaybetti. Savaştan sonra İstanbul’a dönen Enver Paşa uzun bir süre Sarıkamış hakkında herhangi bir haber, bildiri, veya yayın yapılmasını engelledi.
———————————–
Takvimler 22 Aralık 1914’ü gösterdiğinde Osmanlı ordusu, Kafkas Cephesi’nde savaşmak için Sarıkamış yoluna koyuldu. Ancak Allahuekber Dağları geçit vermedi. Binlerce vatan evladı, donarak ve göğüs göğse savaşarak şehit düştü.

Başkomutan Vekili Enver Paşa, kaybedilen toprakların yerine, yeni topraklar katmak için harekete geçti. Almanya’yı da yanına aldı ve yönünü Kafkaslar’a çevirdi.

Ölümüne yürüyüş 22 Aralık’ta başladı

1914 yılının Ağustos ayında seferberlik ilan edildi. Binlerce vatan evladı, askerlik şubelerine koştu.
Vatanını seven yiğit çoktu ancak mühimmat az, teçhizat yetersizdi.
Dönemin 3’üncü Ordu Komutanı Hasan İzzet Paşa, İstanbul’a rapor gönderdi. Kışlık kıyafetler de dahil acil lojistik destek talep etti.
Başkomutanlık bu isteklere kayıtsız kalmadı. Bahr-i Ahmer, Bezm-i Alem ve Mithat Paşa vapurları, kışlık giyecek, silah ve mühimmat yüklenerek Trabzon’a doğru yola çıktı.
Ancak 3 vapur, Rus donanması tarafından batırıldı. Böylece Sarıkamış Harekatı’nın başarı şansı da Karadeniz’in serin sularına gömüldü.

Hedefte Sarıkamış vardı

Allahuekber Dağları’na ölümüne yürüyüş ise 22 Aralık 1914’te başladı. Erzurum Köprüköy’den hareket eden 9’uncu Kolordu, Bardız ve Kızılkilise’yi ele geçirecek, Sarıkamış istikametine doğru yol alacaktı.
Hafız Hakkı Paşa komutasındaki 10’uncu Kolordu ise Oltu’yu ele geçirip Rus kuvvetlerini püskürtecekti.
Daha sonra geri dönerek 9’uncu Kolorduya destek verecek ve ikisi birlikte Sarıkamış’ı ele geçireceklerdi.
Her şey planlandığı gibi başladı ama devamı gelmedi. Planlanan 2 günlük yürüyüş 4 güne uzadı.

Binlerce Mehmetçik donarak şehit düştü

Hafız Hakkı Paşa kendisine verilen talimatın dışına çıktı. Oltu’yu temizledikten sonra Göle ve Ardahan istikametlerine kadar ilerledi. Haliyle bu durum, harekatın gecikmesine sebep oldu.
Mehmetçik sadece düşmanla değil, çetin kış şartlarıyla da mücadele etti.
Kar ile tipi yollarını, buz gibi hava nefeslerini kesti ve binlerce yiğit, donarak, hastalığa yenik düşerek ve göğüs göğse çarpışarak şehit düştü.

(Ruhları şad, mekanları cennet olsun)