Batı Cephesi

 https://youtu.be/9XLVfOvZh_E

BATI CEPHESİ / İSTİKLAL MİLLETİMİNDİR

Batı cephesi, Kurtuluş Savaşının en uzun süren ve en şiddetli savaşların yapıldığı cephesidir.
Sebebi;

 Yunan işgalinin diğerlerine göre daha kanlı olması

 Yunan işgalinin kalıcı nitelik taşımasıdır.

 Batı cephesi 15 Mayıs 1919’da İzmir’i Yunanlıların işgali üzerine açılmıştır.

 Kuva-yi Milliye birlikleri ilk kez bu cephede ortaya çıktı. (Ayvalık’ta).

GEDİZ MUHAREBELERİ: Yunanlıların 22 Haziran 1920’de saldırıya geçerek Balıkesir, Bursa, Uşak ve Doğu Trakya’yı işgal etmeleri üzerine, Ali Fuat Paşa TBMM’den izinsiz olarak Yunanlılara karşı Gediz’de taarruza geçti. Ancak birliklerimiz yenilgiye uğradı.

Sonuçta;

 Bu durum düzenli ordunun gerekliliğini ortaya çıkardı.

 Ali Fuat Paşa görevden alınarak Moskova büyükelçiliğine gönderildi.

Batı cephesi ikiye ayrıldı. Asıl Batı cephesine İsmet Bey, Batı cephesinin güney kısmına Refet (Bele) Paşa tayin edildi.

DÜZENLİ ORDUNUN KURULMASI 8 KASIM 1920

Sebepleri

1- Kuva-yı Milliye birliklerinin halktan zorla para ve yardım toplamaları

2- Kuva-yı Milliye birliklerinin Yunan ilerleyişini durduramamaları

3-Kuva-yı Milliye komutanlarının merkezi otoriteden uzak, başlarına buyruk hareket etmeleri

4-Bölgesel kurtuluşu hedef almaları

5-Askeri disiplin ve eğitimden yoksun olmaları v.b.

ÇERKEZ ETHEM İSYANI

Ocak 1921

 Çerkez Ethem, Kuva-yı Seyyare adlı birlikleri ile gerek Yunanlılara gerekse ayaklanmalara karşı önemli başarılar sağladı.

 Ancak Çerkez Ethem zamanla disiplinsiz davranmaya başladı. Düzenli ordu birliklerine katılmayı reddederek isyan etti. Daha sonra adamları ile birlikte Yunanlıların tarafına geçti.

 Çerkez Ethem Olayı, TBMM’nin otoritesini zayıflatmış ve Yunan işgalini kolaylatmıştır. Tüm bu olaylar, TBMM ‘nin düzenli ordu’yu kurmaktaki haklılığını ortaya koymuştur.

1. İNÖNÜ SAVAŞI 6-10 OCAK 1921

Sebepleri

1.Yunanların, Ankara’ yı alıp TBMM’yı dağıtmak istemesi

2.Yunanların, Sevr antlaşmasını TBMM’ye zorla kabul ettirmek istemesi

3.Yunanların, düzenli Türk ordusunu güçlenmeden yok etmek istemesi

4.Yunanlıların, Megola idea’yı (Büyük Yunanistan-Eski Bizans) hayalini gerçekleştirmek istemesi

5.İngilizlere layık olduklarını göstermek istemeleri

Sonuçları

 TBMM’nin kurduğu düzenli ordunun ilk başarısıdır.

 TBMM’nin otoritesi ve halkın TBMM’ye olan güveni arttı.

 İtilaf devletleri TBMM’yi Londra Konferansı’na çağırdılar.

 Sovyet Rusya ile Moskova Antlaşması imzalandı.

 Afganistan ile Ankara Dostluk Antlaşması imzalandı.

 İsmet Bey generalliğe terfi etti.

 Yeni Türk Devletinin ilk anayasası olan Teşkilat-ı Esasiye hazırlandı.

 Çerkez Ethem isyanı bastırıldı.

 İstiklal Marşı kabul edildi.(12 Mart 1921)

 Düzenli orduya geçiş hızlandı.

LONDRA KONFERANSI 23 ŞUBAT-12 MART 1921

Konferansa İngiltere, Fransa, İtalya ve Yunanistan katıldı. İtilaf Devletleri konferansa hem İstanbul Hükümeti’ni hem de TBMM Hükümeti’ni davet etmişlerdir.

TBMM Hükümeti adına Bekir Sami Bey, İstanbul Hükümeti adına ise Tevfik Paşa katılmıştır.

Konferansta Türk tarafı Misak-ı Milli’yi, İtilaf Devletleri ise Sevr Antlaşması’nı esas almışlardır.

Londra Konferansı’nın Toplanmasında Etkili Olan Sebepler

1-TBMM’nin doğuda Ermenileri yenilgiye uğratması

2-Güneyde Fransızlara karşı başarı kazanılması

3- I.İnönü Savaşı’nda Yunanlıların yenilmesi

4-TBMM’nin Sovyet Rusya ile yakınlaşması

İtilaf Devletlerinin Amaçları

1-Yunan kuvvetlerinin yeniden toparlanması için zaman kazandırmak

2-Barış yolu ile Sevr Antlaşması’nın şartlarını biraz yumuşatarak kabul ettirmek

3-TBMM konferansa katılmazsa Türklerin barışa karşı oldukları şeklinde propaganda yapmak

4-Konferansa TBMM ile birlikte İstanbul hükümetini de çağırarak ikilik çıkarmak

TBMM Hükümeti Londra Konferansı’na katılarak;

 TBMM’nin barış taraftarı olduğunu göstermek.

 Misak-ı Milli’yi dünya kamuoyuna duyurmak istiyordu

Londra Konferansında İstanbul Hükümeti temsilcisi Tevfik Paşa “Sözü Türk milletinin yegane temsilcisi olan TBMM heyetine bırakıyorum” demiş, böylece itilaf devletlerinin çıkarmak istedikleri ikilik önlenmiştir.

Londra Konferansının Önemi / Sonuçları

 İtilaf Devletleri TBMM’yi hukuken tanıdılar.

 TBMM ilk defa uluslararası bir kurulda varlığını gösterdi.

 Yunan kuvvetleri zaman kazanarak yeniden toparlandılar.

 TBMM barış yanlısı olduğunu ispatladı.

 Misak-ı Milli dünyaya duyuruldu.

TÜRK-AFGAN DOSTLUK ANTLAŞMASI  1 MART 1921

TBMM Hükümetini tanıyan ilk İslam ülkesi Afganistan oldu. Bu durum, Asya’da Müslümanlar arasında TBMM’nin tanınması açısından olumlu olmuştur. Buna göre;
1-Bu iki kardeş devlet ve millet, birbirlerinin bağımsızlıklarını tanıyacaklardı.
2-Taraflardan birine yapılacak saldırı diğerine de yapılmış sayılacak ve saldırıyı birlikte ortadan kaldıracaklardı. 3-Kültürel bağları güçlendirmek için Türkiye’den Afganistan’a öğretmen ve subay gönderilecekti.

İSTİKLAL MARŞININ KABULÜ / İSTİKLAL MARŞIMIZ YAZILIYOR 12 MART 1921

Milli Eğitim Bakanlığınca düzenlenen yarışmanın sonucunda Mehmet Akif Ersoy’un kaleme aldığı İstiklal Marşı 724 şiir arasından seçilmiş ve TBMM tarafından 12 Mart 1921’de kabul edilmiştir. Günümüzdeki bestesi Zeki Üngör tarafından düzenlenmiştir.

MOSKOVA ANTLAŞMASI 16 MART 1921

Türk-Rus Yakınlaşmasının Nedenleri

1-TBMM’nin doğuda Ermenilere karşı başarı kazanması

2-Fransızlara karşı güneydeki halk direnişinin etkili olması

3-Yunanlılara karşı I. İnönü zaferinin kazanılması

4-İki ülke arasında karşılıklı elçilikler açılarak iyi ilişkilerin baş-laması

5-Her iki ülkenin de düşmanlarının ortak olması

6-Sovyet Rusya’nın Anadolu’daki milli mücadeleyi kendi rejimine dönüştürmek istemesi

Antlaşmanın Maddeleri

1-Osmanlı Devleti ile Çarlık Rusya arasındaki anlaşmalar geçersiz sayılacak

2-İki taraftan birinin tanımadığı bir antlaşmayı diğeri de tanımayacak

3-Sovyet Rusya Misak-ı Milli’yi tanıyacak

4-Kapitülasyonların kalktığını Sovyet Rusya kabul edecek

5-Rusya, TBMM ile Ermenistan ve Gürcistan arasında imzalanan antlaşmaları Batum’un Gürcistan’a verilmesi şartıyla tanıyacak

ÖNEMİ

 Batum Misak-ı Milli’den verilen ilk tavizdir.

 Rusya, TBMM’yi tanıyan ilk Avrupa devletidir.

 Sovyet Rusya milli mücadeleye destek vermeyi kabul etti.

 Sovyet Rusya, Sevr antlaşmasını tanımadığını ilan etti.

 Doğu sınırımız güvence altına alındı.

NOT: 20 Ocak 1921 ‘de Teşkilat-ı Esasiye Kanunu kabul edildi. 1921 Anayasası Yeni Türk devletinin ilk anayasasıdır.

II. İNÖNÜ SAVAŞI 23-31 MART 1921

Sebepleri

1-TBMM’nin Londra Konferansı’nda Sevr’i kabul etmemesi

2-Yunanlıların I. İnönü mağlubiyetinin öcünü almak istemesi

3-Türk ordusunun güçlenmeden yok edilmek istenmesi

Sonuçları

 Savaşı Türk ordusu kazandı.

 İtalyanlar işgal ettikleri yerlerden çekilmeye başladılar.

 Yunanlılar Türkleri yenmek için daha büyük kuvvetlere ihtiyaçları olduğunu anladılar.

 İngiltere’nin Yunanistan’a olan güveni sarsıldı.

 Mustafa Kemal Paşa, İsmet Paşa’ya çektiği telgrafta “Siz orada yalnız düşmanı değil, milletin makus talihini de yendiniz” demiştir.

KÜTAHYA-ESKİŞEHİR SAVAŞLARI 10-24 TEMMUZ 1921

Sebepleri

1-Yunanlıların İnönü savaşlarıyla kaybettikleri prestijlerini tekrar kazanmak istemeleri

2-Türk ordusunun toparlanmasına fırsat vermeden ortadan kal-dırma düşüncesi

3-Ankara’yı alarak TBMM’yi dağıtmak ve Sevr’i Türklere kabul ettirmek istemeleri

4-İtilaf devletlerinin desteğini yeniden kazanmak istemeleri

İsmet Paşa komutasındaki Türk ordusu, Yunanlıların aniden saldırmaları üzerine yenilgiye uğradı. Mustafa Kemal Paşa’nın tavsiyesiyle Türk ordusu Sakarya ırmağının doğusuna çekildi.

Sonuçları

 Sakarya ırmağı iki ordu arasında sınır oldu.

 Afyon, Kütahya, Eskişehir işgale uğradı.

 İtalyanlar Anadolu’dan geri çekilme işlemini durdular.

 Fransızlar barış yapmaktan vazgeçtiler.

 TBMM’nin Kayseri’ye taşınması gündeme geldi.

 Düzenli ordunun kaldırılarak Kuva-yı Milliye’ye geçilmesi fikri ortaya çıktı.

 TBMM’de sert tartışmalar başladı.

 Düzenli ordunun Batı cephesindeki ilk ve tek yenilgisidir.

MUSTAFA KEMAL PAŞA’NIN BAŞKOMUTAN OLMASI

5 AĞUSTOS 1921

Türk ordusunun Sakarya’nın doğusuna çekilmesi Mustafa Kemal’e yoğun olarak eleştirilmesine neden oldu.

Mustafa Kemal karşıtları onun ordunun başına geçmesini böylece kaybedilecek bir savaşta onun gözden düşmesini amaçlamışlardır.

Mustafa Kemal yanlıları ise içine düşülen durumdan kurtuluşu sadece Mustafa Kemal’e geniş yetkiler vermekle sağlanacağını düşünüyorlardı.

 Mustafa Kemal TBMM’nin bütün yetkilerinin ve Başkomutanlık Yetkisinin geçici olarak kendisine verilmesi kaydıyla bunu kabul etti.

 5 Ağustos 1921 de Mustafa Kemal’e Başkomutanlık yetkisi verildi. Savaşın kazanılması amacıyla daha hızlı kararlar alabilmesi ve uygulayabilmesi için Mustafa Kemal Paşa’ya TBMM’nin bütün yetkileri üç ay süre ile verildi. (Bu yetki daha sonra uzatıldı.)

 Böylece Mustafa Kemal Paşa Erzurum Kongresi öncesi istifa ettiği askerlik mesleğine geri döndü.

ANADOLU İNSANININ BÜYÜK FEDAKÂRLIĞI

TEKALİF-İ MİLLİYE EMİRLERİ / KANUNU

8 AĞUSTOS 1921

Bu emirler yayınlanarak ordunun ihtiyaç duyduğu şeylerin halk tarafından karşılanması amaçlanmıştır. Bazı önemli maddeleri şunlardır:

1. Her ilde Tekalif-i Milliye Komisyonları kurulacak.
2. Her aile orduya çorap, çamaşır, çarık vs. verecek.
3. Halkın ve tüccarın elinde bulunan giyim ve besin maddelerinin % 40’ına bedeli daha sonra ödenmek şartı ile el konulacak.
4. Her türlü makine, araç ve gerecin % 40’ına el konulacak.
5. Binek hayvanların % 40’ına el konulacak.

 Emirlere uymayanlar için İstiklal Mahkemeleri yeniden kuruldu.

 Türk ordusunun kesin zaferi kazanmasında bu emirlerin yeri ve önemi çok büyüktür.

SAVAŞA RAĞMEN EĞİTİM KONGRESİ – ANKARA MAARİF KONGRESİ (15-21 Temmuz 1921)

Kütahya-Eskişehir Muharebelerinin devam ettiği sırada Ankara’da 180 kişinin katıldığı Maarif ( Eğitim ) Kongresi toplanmıştır.

Toplanma Amacı: Kurtuluş Savaşı’nı kazandıktan sonra yeni Türk Devletinin eğitim politikasını belirlemekti.

Kongreye Mustafa Kemal’de katılmıştır. Savaşın en şiddetli döneminde böyle bir kongrenin düzenlenmesi Atatürk’ün eğitime verdiği önemi göstermektedir.

 Atatürk bu kongrede yaptığı konuşmada “Milli Kimliğimize zarar veren zararlı fikirlerle mücadele edilmesi “gerektiğini vurgulamıştır.

EDEBİYAT VE SANAT ESERLERİNDE KURTULUŞ SAVAŞI

Milli Mücadele edebiyat ve sanat eserlerine de konu olmuştur. Başta İstiklal Marşı olmak üzere bu dönemde yazılan eserlerde Kurtuluş Savaşı anlatılmıştır. Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun (Yaban), Halide Edip Adıvar’ın (Türk’ün Ateşle İmtihanı), Samim Kocagöz’ün (Doludizgin) romanlarında, Halil Dikmen ve İbrahim Çallı gibi ressamların tablolarında bu dönem yansıtılmıştır.

DİRİLİŞİN DESTANI / SAKARYA MEYDAN MUHAREBESİ 23 Ağustos 13 Eylül 1921

Sebebi: Yunanlıların Türk ordusunu kesin olarak yok ederek Ankara’yı işgal etmek istemeleri. Savaş 22 gün 22 gece savaş sürdü. Mustafa Kemal Paşa, “Hattı müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır, o satıh da bütün vatandır. Vatanın her karış toprağı vatandaşın kanıyla sulanmadıkça terk olunamaz” diyerek, topyekün savaş taktiğini uyguladı. Savaş Türk ordusunun zaferi ile sonuçlandı.

Sonuçları

 1683’ten beri devam eden Türk ordusunun geri çekilişi sona erdi.

 Milli mücadelenin son savunma savaşıdır.

 Yunanlılar savunmaya çekilirken taarruz sırası Türklere geçti.

 İtalyanlar Anadolu’dan tamamen çekildiler.

 Fransızlarla Ankara Antlaşması imzalandı.

 TBMM ile Sovyet Rusya hakimiyetindeki Kafkas Cumhuriyetleri arasında Kars Antlaşması imzalandı.

 Ukrayna ile dostluk anlaşması yapıldı. (2 Ocak 1922) Moskova Antlaşmasının hükümleri tekrarlandı)

 TBMM tarafından Mustafa Kemal Paşa’ya “Gazilik” unvanı ve “Mareşallik” rütbesi verildi.

 Türk ordusunun Kurtuluş Savaşı’ndaki en büyük kaybı Sakarya Savaşı’nda oldu.

 İtilaf devletleri Sevr’i hafifleterek kabul ettirme girişiminde bulundular.

 Yunanlılar Doğu Trakya’dan İstanbul’a yapmak istedikleri saldırıdan vazgeçtiler.

KARS ANTLAŞMASI 13 EKİM 1921

TBMM Hükümeti ile Azerbaycan – Gürcistan – Ermenistan arasında imzalandı. Sovyet Rusya’nın hakimiyetine giren bu cumhuriyetlerle imzalanan, Moskova Antlaşmasının tekrarı niteliğinde bir antlaşmadır.

 Doğu sınırımız kesin olarak güvence altına alınmıştır.

ANKARA ANTLAŞMASI 20 EKİM 1921

Sebepleri:

1-Fransızların işgal bölgelerinde büyük bir direnişle karşılaşmaları

2-Yunanlıların Türkleri yenemeyeceklerinin anlaşılması

3-Londra Konferansı’nda İtilaf devletlerinin aralarındaki anlaşmazlıkları giderememeleri

4-Sakarya savaşının kazanılması üzerine Fransızlar antlaşma yapmak zorunda kaldılar.

Antlaşmanın Maddeleri

1-Taraflar arasındaki savaş hali sona erecek

2-Savaş esirleri karşılıklı olarak serbest bırakılacak

3-Hatay Fransızlarda kalacak ancak burada özel bir yönetim kurulacak

Önemi:

 Güney cephesi kapandı ve buradaki birlikler Batı cephesine kaydırıldı.

 Hatay’ın kaybıyla Misak-ı Milli’den taviz verildi.

 Suriye sınırı güvenlik altına alındı.

 İlk kez bir İtilaf Devleti Misak-ı Milli’yi ve TBMM Hükümetini tanıdı.

 İtilaf Devletleri grubu parçalandı.

HAYAT VEREN ZAFER

BÜYÜK TAARRUZ / BAŞKOMUTANLIK MEYDAN MUHAREBESİ 26-30 AĞUSTOS 1922

Yapılan Hazırlıklar Bir yıla yakın hızlı ve gizli olarak savaş hazırlıkları yapıldı. Doğu ve güney cephelerinden takviye birlikler getirildi. -i Milliye Kanunu bütün yurtta uygulandı. Orduya taarruz eğitimi verildi. ın başkomutanlık süresi uzatıldı. Türk ordusu 26 Ağustos 1922’de Afyon’dan taarruza geçti. Afyon’dan taarruz edilmesinin sebebi, Yunanlıların taarruzu Eskişehir’den beklemeleri Afyon’un ulaşım ve haberleşme açısından merkezi bir konum olması

Sonuçları:

 Yunanlılar büyük bir yenilgiye uğradı.

 9 Eylül’de İzmir, 18 Eylül’de Bursa düşmandan kurtarıldı.

 Mustafa Kemal Paşa “Ordular, ilk hedefiniz Akdeniz’dir, ileri” sözünü söyledi.

 Yunan başkomutanı esir alındı.

 Kurtuluş Savaşı başarıya ulaştı.

 Kurtuluş Savaşı’nın sıcak savaş dönemi bitti, diplomatik mücadele dönemi başladı.

 Yunanlıların çekilmesi üzerine Türk ordusuyla İngiliz kuvvetleri karşı karşıya geldiler.

 İtilaf devletleri ateşkes teklifinde bulundular.

SAVAŞA SON VEREN BELGE

MUDANYA ATEŞKES ANTLAŞMASI 11 EKİM 1922

Katılan Devletler: İngiltere – İtalya – Fransa TBMM

 Yunanlılar katılmadı.

 Yunanistan’ı İngiltere temsil etti.

 TBMM’nin temsilcisi ismet Paşa’dır.

Maddeleri

1-Türk ve Yunan kuvvetleri arasındaki savaş hali sona erecek

2-Doğu Trakya 15 gün içinde Yunanlılarca boşaltılacak ve TBMM’ye teslim edilecek

3-TBMM, barış antlaşması imzalanıncaya kadar Doğu Trakya’ya asker göndermeyecek ancak sekiz bin kadar jandarma kuvveti bulundurabilecek

4-İstanbul ve Boğazların yönetimi TBMM’ye bırakılacak ancak barış yapılıncaya kadar İtilaf kuvvetleri İstanbul’da kalacak

5-Türk kuvvetleri barış yapılıncaya kadar Çanakkale-lzmit çizgisinde bekleyecek

Önemi

 Kurtuluş savaşının silahlı mücadele bölümü sona erdi.

 İstanbul ve Doğu Trakya savaş yapılmadan kurtarıldı.

 İstanbul ve Boğazların yönetimi TBMM’ye bırakılmasıyla Osmanlı devleti hukuken sona erdi.

 Lozan Antlaşması’na zemin hazırlandı.

 İngiltere’de Yunan yanlısı Lyod George Hükümeti istifa etti.